Kafiye Örgüsü

[Admin]

KAFİYE ÖRGÜSÜ

Dörtlüklerde birbiriyle kafiyeli dizeler değişik şekillerde dizilir. Bu dizilişe kafiye örgüsü denir. Üç grupta incelenir.



1. Çapraz Kafiye

Dörtlüğün birinciyle üçüncü, ikinciyle dördüncü dizelerinin kendi arasında kafiyeli olmasıdır. Aşağıdaki şiirin birbiriyle kafiyeli dizelerini aynı sembolle gösterirsek daha kolay anlaşılır:

Bağından her güzel bir gül seçerdi

T.K. Redif
____
a

Bundan mı sarardın, soldun, ey gönül

T.K. Redif
____
b

Kadınlar geçerdi, kızlar geçerdi

T.K. Redif
____
a

Bir zaman aşk için yoldun ey gönül

T.K. Redif
____
b


Görüldüğü gibi dörtlükte birinci dizeyle üçüncü dize, ikinci dizeyle dördüncü dize kafiyelidir. Bu, çapraz kafiye düzeni demektir.



2. Düz Kafiye

Dörtlüğün birinci dizesiyle ikinci, üçüncü dizesiyle dördüncü dizelerinin kendi arasında kafiyeli olmasıdır.

Nice günler bu şeametli ölüm

T.K.
____
a

Oldu çok kimseye bir gizli düğüm

T.K.
____
a

Nice günler bakarak dalgalara

T.K. Redif
____
b

Dediler: “Uğradı Leyla nazara

T.K. Redif
____
b




3. Sarma Kafiye

Dörtlüğün birinciyle dördüncü, ikinciyle üçüncü dizelerinin kafiyeli olmasıdır.

En son Bektaş Ağa çöktü diz üstü

T.K.
____
a

Titrek elleriyle gererken yayı

T.K. Redif
____
b

Her yandan bir merak sardı alayı

T.K. Redif
____
b

Ok uçtu, hedefin kalbine düştü

T.K.
____
a


Bu tür bir kafiyelenme Halk şiiri ve Divan şiirinde görülmez Halk şiirinde koşma tipi kafiye, mani tipi kafiye gibi kafiye örgüleri vardır. Divan şiirinde ise gazel, mesnevi, rübai tipi kafiyelenme görülür.