Tasavvuf Edebiyatı

[Admin]

TASAVVUF NEDİR?

Tasavvuf , Tanrı , evren ve insanilişkisini bir bütünlük içinde açıklamaya çalışan , insanın tanrısal erdemlere benzemesini amaçlayan dinsel ve felsefi düşüncedir.
Başlangıçta günah işlemekten sakınmak , dünyasal işleri küçümsemek ve bunlardan uzak durmak , yalnızlığı seçerek sürekli Tanrı'yı anmak , kalbin ancak bu yolla temiz tutulacağına inanmak gibi düşünceler ve uygulamalarla ortaya çıkan tasavvuf 12.yy'dan sonra tarikatlar biçiminde örgütlenerek güçlü bir hareket durumuna gelmiştir.

TASAVVUF MÜZİĞİ NEDİR?

Tasavvuf müziği vahdet-i vücut (vücudun birliği) anlayışıyla bestelenmiş dini yapıtlardan oluşur.Mevlevi , Bektaşi , Celveti , Gülşeni , Halveti , Kadiri , Nakşi v.b.
tarikatlarda tasavvuf müziği varsa da bunların içinde sanat değeri taşıyan ve gelişmiş müzik Mevlevi müziğidir.Itri , Dede Efendi , Osman Dede ; Ahmet Ağa gibi besteciler tarafından bestelenen Mevlevi ayinleri Türk tasavvuf müziğinin başyapıtlarıdır.Tasavvuf müziğinin önemli formları Mevlevi ayinleri , dini peşrevler , ilahiler , naatlar , şugllar , mersiyeler , Bektaşi nefesleri , duraklar ve tevşihlerdir.

TASAVVUF MÜZİĞİNDE KULLANILAN MÜZİK ALETLERİ:
Bendir:
Derili , vurmalı sazlardandır.Sadece tasavvuf müziğinde kullanılır.Dindışı müzikte kullanımı büyük hatadır.
Kudüm:
Belli belirsiz ses veren derili,vurmalı sazlardandır.Gövdeleri yarıküre biçiminde olan iki küçük davuldan oluşur.Davullar , bakır gövdenin üzerine deri gerilerek yapılır ve ikisi arasında bir dörtlü ya da üçlü akor farkı vardır.
Nevbe:
Derili , vurmalı sazlardandır.Nevbeye verilen bir diğer adta 'zilsiz tef'tir.Nevbe de bendir gibi sadece tasavvuf müziğinde kullanılır.
Ney:
Dilsiz , nefesli sazlardandır.Sadece tasavvufta değil klasik türk müziğinde de kullanılır.Altısı önde olmak üzere yedi deliği olan bir kamış olan neyin ses alanı üç oktava yakındır.
Rebab:
Yaylı sazlardan olan rebab sadece tasavvuf müziğinde kullanılır.Göğsü deridendir.Düşey olarak iki arasında ya da sol diz üzerinde tutularak çalınır.Ses alanı bir buçuk oktavı zor bulan rebab daha sonraları yerini sinekemanına bıraktı.

DİNİ MUZİK TÜRLERİ:
A. Cami mûsikîsi (özelligi yalniz sesle icra edilmesidir)
a) Usulsüz okunanlar:Münacat, Ezan, Kaamet, Salat-u Selam, Tekbîr, Mersiye
b) Usullü okunanlar: Cumhur, Tevsîh ve Tesbîh gibi Ilahi türleri
B. Tekke mûsikîsi (özelligi saz esligiyle de icra edilebilmesidir)
a) Usulsüz okunanlar: Na't-i Peygamberi ve Durak
b) Usullü okunanlar: Ayîn-i Serif (Mevlevî), Ayn-i Cem ve Nefesler (Bektasî) ve Zikir Ilahileri (Arapça güfteli olanlarina Sugl denir)
C. Hem camide, hem tekkede okunan dinî mûsikî formlari
a) Usulsüz okunanlar: Kur'an-i Kerîm ve Mevlid-i Serif
b) Usullü okunanlar: Her türlü ilahiler
c) Kismen usullü, kismen usulsüz okunan : Miraciyye gibi.